Euskara eskolan

Hizkuntza gutxituen eta normalizatuen arteko harremanek eragiten dituzten egoera errealak.

Gasteiz; 2009

Emakumea euskara irakaslea da atzerritar askok ikasten duten institutu batean. Irakasleak lan zaila du. Bigarren DBHko ikasle gehienak Gasteizera etorri berriak dira Perutik, Marokotik, Kubatik, Kolonbiatik, Argeliatik, Paraguaytik, Brasiletik....Bertakoak direnak ere euskalduntasun gutxi dute haien bihotzetan. Afrikarrek lanak dituzte gaztelaniaz ikasteko ere, beraz, A ereduan dabiltza.

Irakasleak bere jarrerak aldatu behar izan ditu orain dela 20 urte eskolak ematen hasi zenetik. Ikasleen izaera mundua bezainbat aldatu da. Baina, bada azken aldian errepikatzen den zerbait. Eskolak eman eta eman, eta behin baino gehiagotan galdera bat errepikatzen da ikasleren baten ahotik. Eskua jaso, Irakasleak hitza eman eta harek esan. Ez atzizki, ez aditz, ez semantika, ez lexiko.

-Profe, ¿para qué estudiamos euskera si nadie lo habla?

Egunean duen aldartearen arabera erantzun ohi du emakumeak. Batzutan euskararen ofizialtasuna ahoan, bestetan euskarak aberasten gaituela, eta, gehienetan, horrelako galderei erantzun baino entzungor egin eta gaiarekin aurrera segi.

Zeinen errua da? Zuek nola azalduko zenukete? Zergatik ikasi behar dute etorkinek euskara gaztelaniaz edonorekin uler badaitezke?

Hizkuntza gutxituen eta normalizatuen arteko harremanek eragiten dituzten egoera errealak.

Euskara portalean

Hizkuntza gutxituen eta normalizatuen arteko harremanek eragiten dituzten egoera errealak.

2010; Gasteiz

Mutil gazteak 22 urte ditu eta portaleko txirrina jotzera doa amak atea ireki diezazion. Ate parean, 70 urte inguruko emakumea txirrineko bozgorailutik ahotsen bat entzun zain dago, ateak irekiko zain. Mutilak txirrina jo du amonari "Hola" agurtu ostean.

Bapatean bi ahots entzun dira bozgorailuan, bata haur txiki batena eta bestea gaztearen anaiarena:

-Nor da?

-Bai?

-Ni Mikel, iriki

- Amama

-trin...trin...

Atea ireki du mutilak eta amonari sartzeko imintzioa egin dio.Biak ohartu beharko ziren euskaraz ari zirela txirrineko ahotsei erantzuten. Amonak gazteari:

-Puedes pasar.

-Eskerrik asko.

-Ene! Euskalduna zera ta. Enaiz konturatu ere ein.

Gasteizen zaila da ta euskeraz entzutia.

-Ba bai, ezta errexa, baina tokatu zaizu.

Igogailura bidean:

-Eta, zu Gasteizkoa zea?Hemen bizi zea?

-Bai, hemen, bosgarrenian.

-Earra sorpresa. Baina, zure euskera ezta hemengua.

-Ez, gurasuak gipuzkuarrak dia.

-Ni re Zaldibikua naiz, Ordizia onduan, ta hilobak bizi dia hemen, hirugarrenian.

-Nere aita mutrikuarra da ta ama Elgoibarkua.

-Earra poza, esango diet etxekuai hemen badala euskaldunik.

Igogailua heldu da hirugarrenera eta amona igogailutik irten baino nahiago du hitz egin.

-Bueno, bueno, hurrengo batearte, agur!

-Bai, agur!

Biek poz-pozik egin dute alde, izugarrizko aurkikuntza edo mirari bat ikusi balute bezela.

Euskarak batzen gaitu? Euskal Herrian bi komunitate al daude bi mundu osatuz? Nireak eta besteak? Bertakoak etxean arrotz sentitzera eraman gaituen egoerak ez al du atzera bueltarik?

Hizkuntza gutxituen eta normalizatuen arteko harremanek eragiten dituzten egoera errealak.

Euskara azokan

Hizkuntza gutxituen eta normalizatuen arteko harremanek eragiten dituzten egoera errealak.

1964; Zumaia

Herriko azokan baratzako berdurak saltzen ari da baserriko emakume adinduna. Zumaiar gizon heldu

ezagun bat hurbildu zaio saltzaileari erosteko asmoz, eta esan dio:

-Ponme esa lechuga fresca y cincuenta gramos de (...). Baina, ze ai naiz castillanoz?

-(...)

-Bueno, emakumia, Donostian eon naiz astebete ta peau ingo zitzaten.

Nahita egin zuen gaztelaniaz erosleak? Gaztelaniaz egin izana eta Donostian izatea harrotzeko kontua al zen 1964an herrietako euskaldunen artean?

Hizkuntza gutxituen eta normalizatuen arteko harremanek eragiten dituzten egoera errealak.

Euskara igogailuan

Hizkuntza gutxituen eta normalizatuen arteko harremanek eragiten dituzten egoera errealak.

1994; Zarautz

Ama, 3 urteko alaba eta emakumezko bizilagun heldua igogailuan gora doaz. Eguraldiaz hitz egin ohi da igogailuan. Baina, tentsioa apurtzeko, haurrak oso lagungarriak dira.

-¿Qué tal en la escuela pequeña?

-(...)

-Igual no te ha entendido, es que nosotros en casa hablamos en vasco.

-Pues ya se va espabilando.

-(...)

Isiltasunaren zamak igogailua ikaragarri moteldu du. Heldu dira hirugarrenera.

-Bueno, adiós.

-Adiós.

Zein lotsatu zen? Zeinek zituen lotsatzeko arrazoiak?

Hizkuntza gutxituen eta normalizatuen arteko harremanek eragiten dituzten benetazko egoerak.